Over Wijbenga

De slogan van Wijbenga – “Natuurlijk de beste oplossing” – maakt duidelijk waar wij voor staan én waar we naartoe moeten. De impact van chemische koudemiddelen op het milieu en het klimaat is zó groot dat het simpelweg geen optie meer is om deze nog toe te passen. We weten allemaal waarom chemische koudemiddelen worden uitgefaseerd, en toch worden ze nog steeds gebruikt.

Tegenwoordig worden HFO’s gepromoot en wereldwijd in talloze installaties toegepast. Ze zouden een laag GWP (Global Warming Potential) hebben en geen schade toebrengen aan de ozonlaag. Daarmee worden ze gepresenteerd als veilig voor mens en milieu. Maar hebben we dan niets geleerd van eerdere generaties koudemiddelen? Of trappen we opnieuw in dezelfde val?

Uit steeds meer onderzoeken blijkt dat ook HFO’s niet zonder risico zijn. Zo valt R1234ze bijvoorbeeld deels uiteen in R23 – een stof met een extreem hoog GWP van maar liefst 12.400. Wordt dit effect meegerekend, dan ligt het daadwerkelijke GWP van R1234ze veel hoger dan de officiële waarde van 7. Bovendien worden deze fluorhoudende stoffen geclassificeerd als PFAS: de zogeheten ‘eeuwige chemicaliën’. Ze breken niet af in de natuur, vervuilen drinkwater en bodem, en hopen zich op in mensen en dieren.

De conclusie is helder: deze chemicaliën moeten verboden worden. De nieuwe Europese F-gassenverordening versnelt de afbouw van HFK’s via een quota-regeling. Vanaf 2050 mogen er binnen de EU geen F-gassen meer worden geproduceerd of geïmporteerd. Ook HFO’s vallen onder deze regelgeving. Maar nu we weten wat de werkelijke impact van deze stoffen is, zou deze afbouw veel sneller en effectiever moeten plaatsvinden.

Gelukkig hoeven we daar niet op te wachten. Wij kiezen vandaag al voor het natuurlijke alternatief: natuurlijke koudemiddelen. Want natuurlijk wachten wij niet tot 2050

Een goed werkende en betrouwbare koeltechnische installatie is essentieel voor het bewaren van bederfelijke goederen. De gekoelde producten die zijn opgeslagen in koel- en vrieshuizen vertegenwoordigen vaak een aanzienlijke waarde. De installatie moet daarom 24/7 zorgen voor optimale bewaarcondities.

In het verleden heb ik met veel plezier als service engineer gewerkt, een periode waarin ik veel heb geleerd. Een van de belangrijkste lessen uit die tijd was: bouw installaties overzichtelijk, robuust en betrouwbaar. Op het moment dat onderhoud moet worden gepleegd of een storing optreedt, moet de monteur controle hebben over het systeem – en niet andersom. Zelfs na tien jaar moet het ontwerp nog steeds begrijpelijk zijn. In een tijd waarin er een dreigend tekort is aan gekwalificeerde vakmensen, zijn deze kernwaarden belangrijker dan ooit.

Bij Wijbenga vormt het gebruik van natuurlijke koudemiddelen al 40 jaar de basis van ons succes. Na de opkomst en ondergang van CFK’s, HFK’s en HFO’s, zijn het uiteindelijk de natuurlijke koudemiddelen die onze sector moet blijven omarmen. We moeten bewuste keuzes maken om de aarde ook voor toekomstige generaties leefbaar te houden. Helaas voeren commerciële belangen nog te vaak de boventoon, waardoor duurzame oplossingen op de lange termijn te weinig ruimte krijgen. Grootverbruik wordt nog steeds beloond om economische belangen te beschermen – en dit remt de noodzaak tot verduurzaming.

Zeg je Wijbenga, dan zeg je al 40 jaar ammoniak. Daarnaast stonden wij ruim twintig jaar geleden aan de wieg van de succesvolle opmars van CO₂ als koudemiddel – een ontwikkeling die inmiddels onmisbaar is geworden binnen de koudetechniek en het gebruik van schadelijke koudemiddelen grotendeels overbodig maakt.

Ik ben dan ook trots op de bijdrage die wij de afgelopen 40 jaar hebben mogen leveren aan de verduurzaming van de koudetechniek. Ook in de toekomst blijven wij streven naar de best mogelijke oplossing – uiteraard met natuurlijke koudemiddelen als uitgangspunt.

Als koudetechnicus ben ik opgegroeid in een wereld vol R12, R22 en R502. Al vroeg werd er gesproken over het uitfaseren van CFK’s en HCFK’s. De lijst met verschillende koudemiddelen was vaak onoverzichtelijk. Voor een servicetechnicus was het een uitdaging om de juiste materialen bij zich te hebben en de eigenschappen van elk koudemiddel te kennen. Fabrikanten introduceerden vervangers, zogenaamde ‘drop-ins’, en gebruikten daarbij vaak hun eigen merknamen. Koudemiddelschuiven en tabellen waren de enige informatiebronnen – laptops en smartphones waren er nog niet.

Het leek mij vanzelfsprekend dat natuurlijke koudemiddelen de toekomst zouden hebben. Greenpeace toonde destijds al aan dat huishoudkoelkasten en -vriezers uitstekend konden functioneren met R600. Toen ik na enkele omzwervingen als servicetechnicus ging werken bij een bedrijf dat zich meer richtte op natuurlijke koudemiddelen, viel het me op dat deze installaties veel minder storingsgevoelig waren en bovendien jarenlang meegingen. Installaties van 20 tot 30 jaar oud waren geen uitzondering.

In de tijd vóór internet was het vergaren van kennis niet eenvoudig. Er was nauwelijks literatuur beschikbaar over koeltechniek, en al helemaal niet over industriële koeltechniek. De meeste praktische kennis heb ik dan ook van mijn collega’s geleerd. Op zoek naar de theoretische achtergronden van wat ik in de praktijk tegenkwam, kwam ik regelmatig uit bij informatie die door Wijbenga werd gedeeld.

Veel bedrijven hielden hun kennis toen nog bewust achter om hun concurrentiepositie te beschermen. Ook Wijbenga hield bepaalde innovaties en samenwerkingsprojecten vertrouwelijk, maar over de basisprincipes van koeltechniek deelden zij hun kennis wél graag. Want brede beschikbaarheid van basiskennis stimuleert innovatie en verbetering.

Tegenwoordig is kennis dankzij het internet veel beter bereikbaar, en natuurlijke koudemiddelen worden steeds algemener toegepast. Toch merken we dat het bekende bundeltje Wijbenga-boeken nog steeds veel wordt geraadpleegd en gewaardeerd.